De effecten van oxytocine door aanraking

Jouw alledaags stressysteem waarmee je in actie komt, waarin je vlucht of vecht afhankelijk van de situatie, heeft een tegenhanger. Een systeem van onthaasting, verbondenheid en genezing. Oxytocine is een hormoonstof in jouw lichaam die daar een belangrijke rol bij speelt. Het komt vrij bij bevallende en zogende vrouwen, maar tevens bij prettig huidcontact, massage, nabijheid en intimiteit.

In deze blog, met input van het boek “de oxytocine factor”, leg ik uit wat de effecten van oxytocine zijn op jouw lichaam door aanraking.

Wat is Oxytocine?

Oxytocine werd in 1906 ontdekt door de Britse onderzoeker Sir Henry Dale. Hij kwam erachter dat de hersenen een stof aanmaakte die de bevalling kon versnellen. Zo dankt de stof ook haar naam die in het Grieks “snelle bevalling” betekent. Later werd ontdekt dat de stof ook een belangrijke rol speelde bij het toeschieten van moedermelk. Inmiddels weten we dat deze hormoonstof een nog veel grotere rol speelt.

Effecten van Oxytocine

De effecten van oxytocine hebben één gemene deler en dat is groei. Een direct effect is bijvoorbeeld dat oxytocine zorgt voor jouw groei via de omzetting van voeding. Dat gebeurt direct doordat onder invloed van oxytocine jouw spijsvertering en de opslag van voedingsstoffen effectiever verloopt. Tevens is onderzocht dat wonden sneller genezen onder invloed van oxytocine. Dit houdt waarschijnlijk verband met het gegeven dat oxytocine zorgt voor het stimuleren van celdeling in jouw lichaam.

Het gebeurt echter ook indirect doordat oxytocine een angst verminderd effect heeft wat ervoor zorgt dat jij contact en verbinding met een andere zoekt. Oxytocine stimuleert daarmee sociaal gedrag en nieuwsgierigheid. Dit is vervolgens ook weer goed voor voortplanting en de verzorging van nakomelingen.

Oxytocine is tevens verantwoordelijk voor langdurige stress verlagende effecten zoals het verlagen van jouw bloeddruk en hartslag, het verlagen van de concentratie stresshormonen, de pijngrens verhogen en het stimuleren van rust en leervermogen.

Oxytocine en aanraking – voorbeelden van onderzoeken

Aangename aanraking en warmte activeren de afgifte van oxytocine en daarmee wordt het systeem van rust en verbondenheid in gang gezet. Dat wisten we al vanuit de ervaring, maar er zijn ook tal van onderzoeken die dit ondersteunen.

Tiffany M. Field, een professor op het gebied van kindergeneeskunde, houdt zich al lange tijd bezig met het onderzoeken van het effect van aanraking. Een voorbeeld is een experiment in een psychiatrische jeugdinrichting. Het regelmatig masseren van patiënten zorgde ervoor dat de zij minder depressief, rustiger, minder angstig en meer behulpzaam werden vergeleken met een controlegroep die niet werden gemasseerd. 

Een ander voorbeeld is dat zogenaamde tactiele massage. Dat is een manier van masseren die heel zacht en subtiel is. Tactiele massage bij oudere patiënten in ziekenhuizen zorgde ervoor dat zij beter konden slapen. Ook voelden ze minder pijn en hadden ze minder medicijnen nodig. Daarnaast maakte verwarring bij oudere patiënten plaats voor alerter en socialer gedrag.

Er is ook aangetoond dat niet alleen de persoon die de massage ontvangt maar ook de gever oxytocine aanmaakt bij aanraking. Mensen die de massage geven vertonen de kenmerkende effecten van een hoog oxytocinegehalte, een laag cortisolconcentratie en een lage bloeddruk.

Waarom aanraking niet voor iedereen hetzelfde is

Bovenstaand verhaal laat zien dat het voor onze groei en overleving belangrijk is dat we nabijheid van anderen ervaren en dat aanraking daar een belangrijke rol bij speelt. Lees wel: aangename aanraking. Een aangename aanraking is een aanraking waarbij jij je veilig voelt. Wanneer is een aanraking prettig of aangenaam? Ik denk dat dat voor iedereen verschillend is. Bij jezelf aanraken kan je dit helemaal zelf bepalen, maar als je door een ander aangeraakt wordt, is het fijn als er afstemming en aandacht is. Voor sommige mensen is aanraking namelijk niet iets vanzelfsprekend. Sommigen vinden het namelijk spannend om aangeraakt te worden vanuit onwennigheid of eerdere onprettige of traumatische ervaringen. Aanraking wordt dan niet persé ervaren als iets fijns. Belangrijk is dat er niets geforceerd wordt. Mijn ervaring met cliënten is, dat aanraking iets is wat je fijn kan gaan vinden, ook al is het in eerste instantie heel spannend en ja, zelfs onprettig. Ik denk dat aanraking je gevoelsleven en daarmee je contact met anderen meer opent.

Aanraking zorgt voor herstel en genezing

Kerstin uvnäs moberg legt in het boek “de oxytocine factor” een link met de traditionele Chinese filosofie van het taoïsme. Daarin staat de balans tussen twee levensprincipes, yin en yang, centraal. Als biologische tegenhanger van deze filosofie zou je het samenspel kunnen nemen tussen ons stresssysteem en ons rust- en verbondenheidssysteem. Net als bij Yin en Yang gaat het niet om een tegenstelling (of/of) maar om een elkaar aanvullend systeem (en/en) waarin balans het toverwoord is. Als de balans doorslaat naar de stresskant, wat in onze maatschappij nogal eens gebeurt, kan de rust- en verbondheidsreactie deze neutraliseren. Door intimiteit met anderen, door het voeden van onszelf, letterlijk en figuurlijk, met aanraking die we prettig vinden, kunnen we ons rust- en verbondheidssysteem aanzetten. Als er rust is, kan ons lichaam herstellen en genezen.